کد مطلب:286609 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:305
نماز امام زمان
چون نماز بهترین عبادات و كلید حل مشكلات است، بر آن شدم كه سرآغاز تحقیقاتم را نماز امام زمان علیه السلام قرار دهم. این نماز را علمای بزرگ شیعه در كتابهای خود روایت كرده اند كه ما در اینجا به چهار طریق آن را نقل می كنیم:
الف - سیدبن طاووس می نویسد:
صلوة الحجّة القائم علیه السلام ركعتان، تقرء فی كلّ ركعة الفاتحة الی اِیّاكَ نعبد وایّاك نستعین، ثمّ تقول مأة مرّة: ایّاك نَعبد و ایّاك نستعینُ، ثمّ تتمّ قرائة الفاتحة و تقرء بعدها الاخلاص مرّة واحدة، وتدعو عقیبها فتقول:
اَللّهُمَّ عَظُمَ الْبَلاءُ، و بَرِحَ الْخِفاءُ، وَانْكَشَفَ الْغِطاءُ، وَضاقَتِ الْأَرْضُ بِما وَسِعَتِ السَّماءُ، و اِلَیْكَ یا رَبِّ الْمُشْتَكی، وَعَلَیْكَ الْمُعَوَّلُ فی الشِّدَّةِ وَالرَّخاءِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَلَّذینَ أَمَرْتَنا بِطاعَتِهِمْ وَعَجِّلِ اللّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقائِمِهِمْ، وَاَظْهِرْ إعْزازَهُ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ، إِكْفِیانِی فَإِنَّكُما كافِیایَ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ أُنْصُرانی فَإِنَّكُما ناصِرایَ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ، اِحْفَظانی فَإِنَّكُما حافِظایَ، یا مَوْلایَ یا صاحِبَ الزَّمانِ - ثلاث مرّات - اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ، أَدْرِكْنی أَدْرِكْنی أَدْرِكْنی، ألْأَمانَ ألْأَمانَ ألْأَمانَ. [1] .
نماز حضرت قائم علیه السلام دو ركعت است. در هر ركعت فاتحة الكتاب را تا آیة إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعینُ می خوانی، سپس این آیه را صد مرتبه تكرار كرده، آنگاه سوره را تمام می كنی و بعد سوره توحید را می خوانی و بعد از نماز دعای اللهم عظم البلاء... را قرائت می نمایی.
ب - شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان در كتاب كنوز النجاحه [2] (روایت كرده است از احمدبن الدربی از خدّامه ابی عبداللَّه حسین بن محمد بزوفری كه او گفته است: از ناحیه مقدّسه حضرت صاحب الزمان - علیه الصلوة والسلام - توقیعی بیرون آمد كه اگر كسی را به سوی حق تعالی حاجتی باشد، باید بعد از نصف شب جمعه غسل كند و به مكان نماز خود برود و دو ركعت نماز گزارد: در ركعت اول سوره حمد را بخواند و چون به إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعین می رسد، صد مرتبه آن را تكرار نماید و بعد از آنكه صد مرتبه تمام شود، بقیه سوره حمد را بخواند؛ پس از تمام شدن سوره حمد سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ را یك مرتبه بخواند و ركوع و دو سجده به جا آورد و سبحان ربّی العظیم وبحمده را هفت مرتبه در ركوع بگوید و سبحان ربی الاعلی و بحمده رادر هر یك از دو سجده هفت مرتبه بگوید و بعد از آن ركعت دوم را نیز مانند ركعت اول به جای آورد و بعد از تمام شدن نماز این دعا را بخواند؛ پس خداوند حاجت او را - هر چه كه باشد - برآورده سازد مگر آنكه حاجت او در قطع كردن صله رحم باشد؛ دعا این است:
أَللّهُمَّ اِنْ اَطَعْتُكَ فَالْمَحْمِدَةُ لَكَ وَاِنْ عَصَیْتُكَ فَالْحُجَّةُ لَكَ، مِنْكَ الرَّوْحُ وَمِنْكَ الْفَرَجُ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَكَرَ، سُبْحانَ مَنْ قَدَرَ وَغَفَرَ، اَللّهُمَّ اِنْ كُنْتُ عَصَیْتُكَ فَاِنّی قَدْ اَطَعْتُكَ فی أَحَبِّ الْاَشْیاءِ اِلَیْكَ وَهُوَ الْایمانُ بِكَ لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ وَلَدا وَلَمْ أَدْعُ لَكَ شَریكا مَنّا مِنْكَ بِهِ عَلَیَّ لامَنّا مِنّی بِهِ عَلَیْكَ وَقَدْ عَصَیْتُكَ یا اِلهی عَلی غَیْرِ وَجْهِ الْمُكابَرَةِ، وَ الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِیَّتِكَ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِیَّ-تِ-كَ وَلكِنْ اَطَعْتُ هَوایَ وَاَزَلَّنِی الشَّیْطانُ فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلیَّ وَالْبَیانُ، فَاِنْ تُعَذِّبْنی فَبِذُنُوبی، وَاِنْ تَغْفِرْ لی وَتَرْحَمْنی فَاِنَّكَ جَوادٌ كَریمٌ) و بعد از آن تا نفس او وفا كند یا كَریمُ یا كَریمُ را مكرّر بگوید، بعد از آن بگوید: یا امِنا مِنْ كُلِّ شَی ءٍ وَكُلُّ شَیْ ءٍ مِنْكَ خائِفٌ حَذَرٌ اَسْئَلُكَ بِاَمْنِكَ مِنْ كُلِّ شَیْ ءٍ وَخَوْفِ كُلِّ شَیْ ءٍ مِنْكَ، اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُعْطِیَنی اَمانا لِنَفْسی وَاَهْلی وَوَلَدی وَسایِرِ ما اَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتّی لا أَخافَ وَلا اَحْذَرَ مِنْ شَیْ ءٍ اَبَدَا اِنَّكَ عَلی كُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ، وَحَسْبُنا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكیلُ
یا كافِیَ اِبْراهیمَ نَمْرُودَ وَیا كافِیَ مُوسی فِرْعَوْنَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَكْفِیَنی شَرَّ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و به جای فلان بن فلان، نام شخصی را كه از ضرر او می ترسد و نام پدر او را بگوید، و از خداوند طلب كند كه ضرر او را دفع نماید و كفایت كند. بعد از آن به سجده رود و حاجت خود را مسئلت نماید وبه درگاه خداوند تضرع و زاری كند.
هر مرد مؤمن و زن مؤمنه ای كه این نماز را به جا آورد و این دعا را از روی اخلاص بخواند، درهای آسمان برای برآمدن حاجات او گشوده می شود و دعای او مستجاب می گردد، و این به سبب فضل و انعام [3] خداوند تعالی بر ما و بر مردمان است.
ج - قطب راوندی رحمةاللَّه در كتاب دعوات در ضمن نمازهای معصومین علیهم السلام می گوید:
نماز مهدی - صلوات اللَّه و سلامه علیه - دو ركعت است: در هر ركعتی حمد یك مرتبه و صد مرتبه [4] إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعین، و بعد از نماز، صد مرتبه صلوات بر پیغمبر و آل او (صلوات اللَّه علیهم).
د - صاحب كتاب مونس الحزین در ضمن بیان داستان مسجد مقدّس جمكران قم، از قول حسن بن مثله جمكرانی چنین می نویسد:
امام زمان علیه السلام فرمود:
دو ركعت نماز تحیّت مسجد بگزارند، در هر ركعتی یك بار الحمد و هفت بار قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ بخواند و تسبیح ركوع و سجود را هفت بار بگویند؛ و دو ركعت نماز امام صاحب الزمان علیه السلام بگزارند بر این نسق: چون فاتحه خواند به إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعین رسید، صد بار آن را بگوید، و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند؛ و ركعت دوم را نیز به همین طریق بگزارد و در ركوع و سجود هفت بار تسبیح بگوید، و چون نماز را تمام كرد، تهلیل بگوید و تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام را، و چون از تسبیح فارغ شد سر به سجده نهد و صد بار صلوات بر پیغمبر و آلش - صلوات اللَّه علیهم - بفرستد، و این نقل از لفظ مبارك امام علیه السلام است كه فَمَن صلّیهما فكأنّما صلّی فی البیت العتیق؛ یعنی هر كه این دو ركعت نماز را بگزارد، گویی دو ركعت نماز در كعبه گزارده است.
نماز مسجد جمكران را مرحوم حاجی نوری -كه از بزرگترین محدّثان قرون اخیر است [5] .
[6] - در كتابهای نجم الثاقب، كلمه طیبه و جنة المأوی در ضمن حدیث تأسیس مسجد جمكران نقل نموده است، و قبل از ایشان هم جمعی از بزرگان آن را با اختلاف اندك روایت كرده اند كه عبارتند از:
1 - خبیر مرحوم محمد تقی ارباب قمی، از دانشمندان دوره ناصری (پدر مرحوم آیت اللَّه حاج میرزا محمد ارباب قمی)؛ ایشان حدیث مسجد جمكران را در كتاب تاریخ دارالایمان قم -كه در سال (1295) [7] قمری بنا به خواسته حاكم دارالایمان قم تحریر یافته است- بدون ذكر سند مرقوم داشته است.
در نقل ایشان، این مسجد به نام مسجد قدمگاه صاحب الزمان علیه السلام مطرح است.
2 - محدّث و مورخ عظیم الشأن، مرحوم صفی الدین محمدبن محمد هاشم حسینی قمی، حدیث تأسیس مسجد جمكران را در كتاب خلاصة البلدان كه در سال (1179) قمری از تدوین آن فارغ گردیده، روایت [8] نموده است؛
گرچه در نسخه چاپی، این حدیث نیامده، ولی طبق نقل الذریعه نام كتاب خلاصة البلدان فی اخبار قم و شرفها و ذكر بناء مسجد جمكران است، و صاحب كتاب انوار المشعشعین آن را از خلاصة البلدان نقل كرده است.
3 - مرحوم سید نعمت اللَّه جزائری - متوفای (1112) قمری - بنا به نقل مرحوم حاجی نوری، آن را در مجموعه ای كه در دست مرحوم نوری بوده، مرقوم داشته است. [9] .
نقل دیگران چون مرحوم نهاوندی، محدث قمی و صاحب كتاب انوارالمشعشعین به این بزرگواران منتهی می گردد.
این تذكر لازم است كه گزارش این سه شخصیّت به كتاب ترجمه تاریخ قدیمی قم، كه اصل آن تألیف حسن بن محمدبن حسن قمی - معاصر شیخ صدوق - است، منتهی می گردد. این كتاب در سال (1378) قمری تدوین و در سال (806 - 805) توسط بهاءالدین حسن بن علی بن حسن بن عبدالملك قمی، در بیست باب، به فارسی ترجمه شده است. [10] .
متأسّفانه در حال حاضر تنها پنج باب از بیست باب ترجمه موجود است، و اصلِ عربی و مابقی ترجمه به كلّی مفقود می باشد.
بزرگانی كه حدیث مسجد جمكران را از تاریخ قم نقل كرده اند به صراحت گفته اند كه صاحب تاریخ قم، آن را از كتاب مونس الحزین شیخ بزرگوار صدوق روایت نموده است.
الف - سیدبن طاووس می نویسد:
صلوة الحجّة القائم علیه السلام ركعتان، تقرء فی كلّ ركعة الفاتحة الی اِیّاكَ نعبد وایّاك نستعین، ثمّ تقول مأة مرّة: ایّاك نَعبد و ایّاك نستعینُ، ثمّ تتمّ قرائة الفاتحة و تقرء بعدها الاخلاص مرّة واحدة، وتدعو عقیبها فتقول:
اَللّهُمَّ عَظُمَ الْبَلاءُ، و بَرِحَ الْخِفاءُ، وَانْكَشَفَ الْغِطاءُ، وَضاقَتِ الْأَرْضُ بِما وَسِعَتِ السَّماءُ، و اِلَیْكَ یا رَبِّ الْمُشْتَكی، وَعَلَیْكَ الْمُعَوَّلُ فی الشِّدَّةِ وَالرَّخاءِ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَلَّذینَ أَمَرْتَنا بِطاعَتِهِمْ وَعَجِّلِ اللّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقائِمِهِمْ، وَاَظْهِرْ إعْزازَهُ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ، إِكْفِیانِی فَإِنَّكُما كافِیایَ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ أُنْصُرانی فَإِنَّكُما ناصِرایَ، یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ، اِحْفَظانی فَإِنَّكُما حافِظایَ، یا مَوْلایَ یا صاحِبَ الزَّمانِ - ثلاث مرّات - اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ اَلْغَوْثَ، أَدْرِكْنی أَدْرِكْنی أَدْرِكْنی، ألْأَمانَ ألْأَمانَ ألْأَمانَ. [1] .
نماز حضرت قائم علیه السلام دو ركعت است. در هر ركعت فاتحة الكتاب را تا آیة إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعینُ می خوانی، سپس این آیه را صد مرتبه تكرار كرده، آنگاه سوره را تمام می كنی و بعد سوره توحید را می خوانی و بعد از نماز دعای اللهم عظم البلاء... را قرائت می نمایی.
ب - شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان در كتاب كنوز النجاحه [2] (روایت كرده است از احمدبن الدربی از خدّامه ابی عبداللَّه حسین بن محمد بزوفری كه او گفته است: از ناحیه مقدّسه حضرت صاحب الزمان - علیه الصلوة والسلام - توقیعی بیرون آمد كه اگر كسی را به سوی حق تعالی حاجتی باشد، باید بعد از نصف شب جمعه غسل كند و به مكان نماز خود برود و دو ركعت نماز گزارد: در ركعت اول سوره حمد را بخواند و چون به إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعین می رسد، صد مرتبه آن را تكرار نماید و بعد از آنكه صد مرتبه تمام شود، بقیه سوره حمد را بخواند؛ پس از تمام شدن سوره حمد سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ را یك مرتبه بخواند و ركوع و دو سجده به جا آورد و سبحان ربّی العظیم وبحمده را هفت مرتبه در ركوع بگوید و سبحان ربی الاعلی و بحمده رادر هر یك از دو سجده هفت مرتبه بگوید و بعد از آن ركعت دوم را نیز مانند ركعت اول به جای آورد و بعد از تمام شدن نماز این دعا را بخواند؛ پس خداوند حاجت او را - هر چه كه باشد - برآورده سازد مگر آنكه حاجت او در قطع كردن صله رحم باشد؛ دعا این است:
أَللّهُمَّ اِنْ اَطَعْتُكَ فَالْمَحْمِدَةُ لَكَ وَاِنْ عَصَیْتُكَ فَالْحُجَّةُ لَكَ، مِنْكَ الرَّوْحُ وَمِنْكَ الْفَرَجُ، سُبْحانَ مَنْ أَنْعَمَ وَشَكَرَ، سُبْحانَ مَنْ قَدَرَ وَغَفَرَ، اَللّهُمَّ اِنْ كُنْتُ عَصَیْتُكَ فَاِنّی قَدْ اَطَعْتُكَ فی أَحَبِّ الْاَشْیاءِ اِلَیْكَ وَهُوَ الْایمانُ بِكَ لَمْ أَتَّخِذْ لَكَ وَلَدا وَلَمْ أَدْعُ لَكَ شَریكا مَنّا مِنْكَ بِهِ عَلَیَّ لامَنّا مِنّی بِهِ عَلَیْكَ وَقَدْ عَصَیْتُكَ یا اِلهی عَلی غَیْرِ وَجْهِ الْمُكابَرَةِ، وَ الْخُرُوجِ عَنْ عُبُودِیَّتِكَ، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِیَّ-تِ-كَ وَلكِنْ اَطَعْتُ هَوایَ وَاَزَلَّنِی الشَّیْطانُ فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلیَّ وَالْبَیانُ، فَاِنْ تُعَذِّبْنی فَبِذُنُوبی، وَاِنْ تَغْفِرْ لی وَتَرْحَمْنی فَاِنَّكَ جَوادٌ كَریمٌ) و بعد از آن تا نفس او وفا كند یا كَریمُ یا كَریمُ را مكرّر بگوید، بعد از آن بگوید: یا امِنا مِنْ كُلِّ شَی ءٍ وَكُلُّ شَیْ ءٍ مِنْكَ خائِفٌ حَذَرٌ اَسْئَلُكَ بِاَمْنِكَ مِنْ كُلِّ شَیْ ءٍ وَخَوْفِ كُلِّ شَیْ ءٍ مِنْكَ، اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُعْطِیَنی اَمانا لِنَفْسی وَاَهْلی وَوَلَدی وَسایِرِ ما اَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتّی لا أَخافَ وَلا اَحْذَرَ مِنْ شَیْ ءٍ اَبَدَا اِنَّكَ عَلی كُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ، وَحَسْبُنا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكیلُ
یا كافِیَ اِبْراهیمَ نَمْرُودَ وَیا كافِیَ مُوسی فِرْعَوْنَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَكْفِیَنی شَرَّ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و به جای فلان بن فلان، نام شخصی را كه از ضرر او می ترسد و نام پدر او را بگوید، و از خداوند طلب كند كه ضرر او را دفع نماید و كفایت كند. بعد از آن به سجده رود و حاجت خود را مسئلت نماید وبه درگاه خداوند تضرع و زاری كند.
هر مرد مؤمن و زن مؤمنه ای كه این نماز را به جا آورد و این دعا را از روی اخلاص بخواند، درهای آسمان برای برآمدن حاجات او گشوده می شود و دعای او مستجاب می گردد، و این به سبب فضل و انعام [3] خداوند تعالی بر ما و بر مردمان است.
ج - قطب راوندی رحمةاللَّه در كتاب دعوات در ضمن نمازهای معصومین علیهم السلام می گوید:
نماز مهدی - صلوات اللَّه و سلامه علیه - دو ركعت است: در هر ركعتی حمد یك مرتبه و صد مرتبه [4] إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعین، و بعد از نماز، صد مرتبه صلوات بر پیغمبر و آل او (صلوات اللَّه علیهم).
د - صاحب كتاب مونس الحزین در ضمن بیان داستان مسجد مقدّس جمكران قم، از قول حسن بن مثله جمكرانی چنین می نویسد:
امام زمان علیه السلام فرمود:
دو ركعت نماز تحیّت مسجد بگزارند، در هر ركعتی یك بار الحمد و هفت بار قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدْ بخواند و تسبیح ركوع و سجود را هفت بار بگویند؛ و دو ركعت نماز امام صاحب الزمان علیه السلام بگزارند بر این نسق: چون فاتحه خواند به إِیّاكَ نَعْبُدُ وَإِیّاكَ نَسْتَعین رسید، صد بار آن را بگوید، و بعد از آن فاتحه را تا آخر بخواند؛ و ركعت دوم را نیز به همین طریق بگزارد و در ركوع و سجود هفت بار تسبیح بگوید، و چون نماز را تمام كرد، تهلیل بگوید و تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام را، و چون از تسبیح فارغ شد سر به سجده نهد و صد بار صلوات بر پیغمبر و آلش - صلوات اللَّه علیهم - بفرستد، و این نقل از لفظ مبارك امام علیه السلام است كه فَمَن صلّیهما فكأنّما صلّی فی البیت العتیق؛ یعنی هر كه این دو ركعت نماز را بگزارد، گویی دو ركعت نماز در كعبه گزارده است.
نماز مسجد جمكران را مرحوم حاجی نوری -كه از بزرگترین محدّثان قرون اخیر است [5] .
[6] - در كتابهای نجم الثاقب، كلمه طیبه و جنة المأوی در ضمن حدیث تأسیس مسجد جمكران نقل نموده است، و قبل از ایشان هم جمعی از بزرگان آن را با اختلاف اندك روایت كرده اند كه عبارتند از:
1 - خبیر مرحوم محمد تقی ارباب قمی، از دانشمندان دوره ناصری (پدر مرحوم آیت اللَّه حاج میرزا محمد ارباب قمی)؛ ایشان حدیث مسجد جمكران را در كتاب تاریخ دارالایمان قم -كه در سال (1295) [7] قمری بنا به خواسته حاكم دارالایمان قم تحریر یافته است- بدون ذكر سند مرقوم داشته است.
در نقل ایشان، این مسجد به نام مسجد قدمگاه صاحب الزمان علیه السلام مطرح است.
2 - محدّث و مورخ عظیم الشأن، مرحوم صفی الدین محمدبن محمد هاشم حسینی قمی، حدیث تأسیس مسجد جمكران را در كتاب خلاصة البلدان كه در سال (1179) قمری از تدوین آن فارغ گردیده، روایت [8] نموده است؛
گرچه در نسخه چاپی، این حدیث نیامده، ولی طبق نقل الذریعه نام كتاب خلاصة البلدان فی اخبار قم و شرفها و ذكر بناء مسجد جمكران است، و صاحب كتاب انوار المشعشعین آن را از خلاصة البلدان نقل كرده است.
3 - مرحوم سید نعمت اللَّه جزائری - متوفای (1112) قمری - بنا به نقل مرحوم حاجی نوری، آن را در مجموعه ای كه در دست مرحوم نوری بوده، مرقوم داشته است. [9] .
نقل دیگران چون مرحوم نهاوندی، محدث قمی و صاحب كتاب انوارالمشعشعین به این بزرگواران منتهی می گردد.
این تذكر لازم است كه گزارش این سه شخصیّت به كتاب ترجمه تاریخ قدیمی قم، كه اصل آن تألیف حسن بن محمدبن حسن قمی - معاصر شیخ صدوق - است، منتهی می گردد. این كتاب در سال (1378) قمری تدوین و در سال (806 - 805) توسط بهاءالدین حسن بن علی بن حسن بن عبدالملك قمی، در بیست باب، به فارسی ترجمه شده است. [10] .
متأسّفانه در حال حاضر تنها پنج باب از بیست باب ترجمه موجود است، و اصلِ عربی و مابقی ترجمه به كلّی مفقود می باشد.
بزرگانی كه حدیث مسجد جمكران را از تاریخ قم نقل كرده اند به صراحت گفته اند كه صاحب تاریخ قم، آن را از كتاب مونس الحزین شیخ بزرگوار صدوق روایت نموده است.
[1] جمال الاسبوع، ص 181 الانوار ج 88ص 191.
[2] از كتاب (الذريعة ···) استفاده مي شود كه كتاب كنوز النجاح نزد حاجي نوري بوده است، ولي در حال حاضر از وجود ان اثري نيست.
[3] (نجم الثاقب،) 215.
[4] دعوات قطب راوندي89، ص.
[5] حاج ميرزا حسين بن محمد تقي نوري طبرسي از اكابر علماي اماميه است. وي در سال 1320قمري در سن 66سالگي در نجف اشرف وفات نمود.
[6] «كتاب نجم الثاقب از كتابهاي معروف مرحوم نوري است. وي آن را به دستور ميرزاي بزرگ شيرازي تأليف كرده و در سال 1302قمري آن را به اتمام رسانده است.
[7] رجوع شود به كتاب تاريخ دارالايمان قم، چاپ حكمت، قم، مهرماه 1353ش، به كوشش مدرسي طباطبائي.
[8] رجوع شود به كتاب الذريعه، ج 7ص 216و خلاصة البلدان چاپ حكمت قم، به كوشش مدرسي طباطبائي، سال 1396ق.
[9] جنة المأوي، حاجي نوري، ص 230 بحار الانوار، و ص 461كلمه طيّبه.
[10] مقدمه كتاب تاريخ قم، مترجم، ص 3.